هزاران سال است که مردم از عسل برای درمان زخم استفاده می کنند. در حالی که ما امروزه گزینه های درمان بسیار موثر دیگری برای بهبود زخم داریم، عسل همچنان برای التیام زخم های خاص مفید است و استفاده می شود. عسل دارای خواص ضد باکتریایی و متعادل سازی pH ویژه ای است که باعث تقویت اکسیژن رسانی و ترکیبات بهبودی بخش زخم می شود. متخصصان درمان زخم از عسل پزشکی برای درمان زخم های مزمن و دیگر آسیب دیدگی ها، استفاده می کنند.
تاثیرات عسل در ترمیم زخم
عسل یک ماده شیرین و شربتی است که از اجزای زیستی فعال تشکیل شده است و می تواند به بهبود زخم ها کمک کند. بر اساس مقاله های منتشر شده در مجله Wounds، فواید عسل برای بهبود زخم ها عبارتند از :
- PH اسیدی باعث بهبودی می شود. عسل دارای pH بین 3.2 تا 4.5 است. هنگامی که روی زخم قرار می گیرد، PH آن، خون را مجبور به آزاد سازی اکسیژن می کند. این آزادسازی اکسیژن برای بهبود زخم بسیار مهم و مؤثر است. PH عسل همچنین میزان موادی به نام پروتئازها را که روند بهبود زخم را مختل می کنند را کاهش می دهد.
- شکر اثر اسموتیک (osmotic) دارد. قندی که به طور طبیعی در عسل وجود دارد، توانایی بیرون کشیدن آب از بافت های آسیب دیده را دارد (به عنوان اثر اسمزی شناخته می شود). این اثر ویژه ی عسل، تورم را کاهش می دهد و مجاری لنف را برای بهبود زخم تشویق می کند. شکر همچنین آب را از سلول های باکتری بیرون می کشد و از تکثیر آنها جلوگیری می کند.
- اثر ضد باکتریایی عسل بر روی باکتری هایی که معمولا در زخم ها وجود دارند، مانند استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متیل سیلین (MRSA) و انتروکوک های مقاوم به وانکومایسین (VRE) خاصیت ضد باکتریایی دارد. بخشی از این مقاومت ممکن است از طریق اثرات اسمزی عسل باشد.
بیشتر بخوانید : درمان زخم پای دیابتی
از عسل می توان برای زخم های زیر، تحت نظارت پزشک استفاده کرد:
- سوختگی
- زخم های مزمن
- سینوس پیلونیدال(( pilonidal sinus
- زخم پای وریدی و دیابتی
اگر زخم یا سوختگی دارید که خوب نشده است، قبل از استفاده از عسل روی زخم خود، حتماً با پزشک مشورت کنید.
از پزشک خود بپرسید آیا عسل برای درمان زخم شما مؤثر است یا نه ؟!
برای زخم های عمیق، از یک پزشک متخصص زخم نحوه استفاده از عسل بپرسید یا ار آنها بخواهید که این کار راربرای شما انجام دهند. این کار به این دلیل است که مقدار عسل و نحوه استفاده از پانسمان عسل، می‌تواند بر تأثیر عسل در روند بهبودی زخم مؤثر باشد.
توصیه مهم برای استفاده از عسل بر روی زخم های عمیق
با یاد داشته باشید که استفاده از عسل به صورت سرخود، برای همه ی زخم ها مناسب نیست و حتی ممکن است روند بهبود را آهسته تر کند یا باعث عفونت بیشتر زخم شود.
همیشه با دست‌ها و اپلیکاتورهای تمیز مانند گاز استریل برای اعمال عسل استفاده کنید.
پزشک ابتدا یک پانسمان را آغشته به عسل می کند، سپس پانسمان را روی پوست قرار می دهد. پزشک هم چنین می تواند می‌تواند پانسمان های عسلی آماده را که چند سالی است در بازار وجود دارد، استفاده کند. بستر زخم های عمیق به این صورت است که پزشک باید با مواد استریل عسل را بر دارد و داخل زخم عمیق را پر کند.
چه نوع عسلی برای زخم مناسب است ؟
در حالت ایده آل، یک برای بهبود زخم باید از عسل پزشکی استفاده شود. عسل پزشکی، عسل استریل شده‌ای است که ا احتمال کمتری دارد که باعث واکنش های سیستم ایمنی شود. انواع دیگری از عسل های پزشکی هستند که برای درمان به فروش می رسند. این عسل ها، توسط پرتو گاما استریل شده اند.
فعالیت های آنتی باکتریال عسل (ضد میکروبی)
از زمان قدیم اعتقاد بر این بود که عسل به دلیل فعالیت ضد باکتریایی که دارد در درمان زخم بسیار اثر مثبت دارد و می تواند در درمان موضعی زخم ها و سوختگی ها از آن استفاده کرد. محتوای قندی که عسل دارد، به اندازه ای بالاست که مانع رشد میکروب ها می شود. اعتقاد بر این است که این نتیجه اثر اسمزی آن است که از رشد باکتری ها جلوگیری می کند و در نتیجه باعث بهبودی می شود.
خاصیت ضد التهابی عسل
عسل محیط زخم را مرطوب نگه می‌دارد و از خشک شدن زخم جلوگیری می کند. با این ویژگی، عسل می تواند hypertrophic scarring را به حداقل برساند. عسل همچنین رگ زایی، دانه بندی و اپیتلیال را تحریک می کند همه ی این موارد به تسریع روند بهبودی زخم کمک می کند. عسل می تواند با تولید فاکتورهای رشد خاصی باعث افزایش رگ زایی و تکثیر فیبروبلاست ها و سلول های اپیتلیال شود.
خاصیت آنتی اکسیدانی عسل
فیتوکمیکال ها وظیفه ی آنتی اکسیدانی عسل را انجام می‌دهد. فعالیت های ضد باکتریایی عسل تا حدی به دلیل وجود ترکیبات فیتوشیمیایی است. آنتی اکسیدان های مختلف موجود در عسل عبارتند از:
- فلاونوئید
- مونوفنول
- پلی فنول
- ویتامین C
رادیکال های آزاد مشتق شده از اکسیژن، به عنوان گونه های اکسیژن فعال (ROS) شناخته می شوند، توسط زنجیره میتوکندری تنفسی و لکوسیت ها در فرآیند التهاب تولید می شوند. ویتامین C پراکسیدها را کاهش می دهد و به عنوان یک آنتی اکسیدان مهم عمل می کند. عسل حاوی آنتی اکسیدان های آبی و چربی دوست هستند که آن را قادر می سازد در سطوح مختلف سلولی به عنوان یک آنتی اکسیدان طبیعی عمل کنند. این فعالیت با محافظت از آنزیم های آنتی اکسیدانی و کاهش استرس، آسیب سلولی ناشی از رادیکال های آزاد را کاهش می دهد و در نتیجه روند التهابی را کاهش می دهد.
خاصیت ضد ویروسی عسل
مصرف موضعی عسل در مدیریت درد و سایر علائم و نشانه‌های تبخال موثر است. با این حال، تحقیقات کمی در مورد خواص ضد ویروسی عسل وجود دارد. گزارش هایی مبنی بر استفاده از عسل دارویی در بیماران زوستر (zoster ) با نقص سیستم ایمنی گزارش شده است. این کار با امید به جلوگیری از عفونت باکتریایی ثانویه پوست و همچنین تسریع در بهبود تبخال انجام شد.
