زخم های مزمن به زخم هایی گفته می شود که طی زمان معقولی بهبود نمی یابند و نیازمند مراقبت و درمان ویژه هستند. این زخم ها معمولاً به دلیل مشکلات زمینه ای مانند دیابت، مشکلات عروقی یا عفونت ها به وجود می آیند. در این مقاله به بررسی انواع مختلف زخم های مزمن و روش های درمانی آن ها می پردازیم.
انواع زخم های مزمن
1. زخم های وریدی
زخم های وریدی ناشی از نارسایی وریدی و مشکلات گردش خون در وریدها هستند. وقتی دریچه های وریدی به درستی عمل نمی کنند، خون به طور کامل از پاها به سمت قلب از نمی گردد، فشار خون در وریدهای پا افزایش می یابد و زخم های وریدی به وجود می آیند.
- ویژگی ها: زخم های وریدی بیشتر در ناحیه پایین ساق پا و اطراف مچ پا دیده می شوند. این زخم ها ممکن است با تورم، درد، تغییر رنگ پوست، اگزما و ترشحات همراه باشند.
- درمان: استفاده از بانداژهای فشاری یا جوراب های فشاری برای کمک به جریان خون، بالا نگه داشتن پاها به منظور کاهش تورم، و تمرینات ورزشی برای تقویت عضلات پا و بهبود گردش خون.
- مراقبت ها: رعایت بهداشت پوست، اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی مدت، و استفاده از محصولات مراقبتی مناسب برای جلوگیری از ایجاد زخم های جدید و بهبود سریع تر زخم های موجود.
2. زخم‌های شریانی
زخم‌های شریانی به دلیل انسداد یا تنگ شدن شریان ها و کاهش جریان خون به ناحیه ای از بدن به وجود می آیند. این نوع زخم ها معمولاً در نواحی دور از قلب مانند انگشتان پا و پاشنه پا ایجاد می شوند.
- ویژگی ها: زخم های شریانی معمولاً با درد شدید، سردی پوست، کاهش یا عدم وجود ضربان در ناحیه زخم، رنگ پریدگی و نازکی پوست همراه هستند.
- درمان: بهبود جریان خون از طریق جراحی (مانند بای پس شریانی) یا روش های غیرجراحی مانند آنژیوپلاستی (باز کردن شریان های مسدود)، مصرف داروهای ضد پلاکت و تغییر سبک زندگی شامل ترک سیگار، کاهش کلسترول و کنترل فشار خون.
- مراقبت ها: پرهیز از آسیب به پاها، پوشیدن کفش های مناسب و محافظت از پوست در برابر سرما و خشکی، و انجام تمرینات ورزشی مناسب برای بهبود جریان خون.
3. زخم های دیابتی
زخم های دیابتی به دلیل مشکلات مرتبط با دیابت، به خصوص نوروپاتی (آسیب به اعصاب) و مشکلات جریان خون ایجاد می شوند. این زخم ها بیشتر در پاها و انگشتان پا رخ می دهند و ممکن است به دلیل کاهش حس پاها به موقع تشخیص داده نشوند.
- ویژگی ها: زخم های دیابتی با بی حسی یا سوزش در پاها، زخم های کوچک که به مرور زمان بزرگتر می شوند، عفونت های مکرر و کاهش حس پاها همراه هستند.
- درمان: کنترل دقیق قند خون، پاکسازی زخم از بافت های مرده (دبریدمان)، استفاده از پانسمان های مناسب، مصرف آنتی بیوتیک ها برای مقابله با عفونت و در موارد شدید جراحی برای برداشتن بافت های آسیب دیده.
- مراقبت ها: بررسی روزانه پاها برای تشخیص زخم های جدید، رعایت بهداشت و خشک نگه داشتن پاها، پوشیدن کفش های مناسب و پیگیری منظم پزشکی برای مدیریت دیابت و پیشگیری از عوارض مختلف زخم های دیابتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر از نحوه درمان زخم دیابت از صفحه درمان زخم دیابت دیدن فرمایید.
مراحل درمان زخم‌های مزمن
1. ارزیابی و تشخیص اولیه
اولین مرحله در درمان زخم های مزمن، ارزیابی و تشخیص دقیق است که شامل موارد زیر می شود:
- بررسی سابقه پزشکی بیمار: شناسایی عوامل مؤثر در ایجاد زخم مانند بیماری های زمینه ای.
- ارزیابی زخم: شامل اندازه گیری ابعاد، عمق، وجود عفونت و بررسی بافت های اطراف زخم.
- آزمایش ها: مانند انجام کشت میکروبی برای تسهیل عمل تشخیص عفونت و بررسی میزان قند خون و سایر شاخص های بیوشیمیایی.
2. پاکسازی و دبریدمان زخم
پاکسازی زخم به معنای برداشتن بافت های مرده و عفونی است که شامل روش های مختلفی می شود:
- دبریدمان مکانیکی: استفاده از ابزارهای جراحی برای حذف بافت های مرده.
- دبریدمان شیمیایی: استفاده از مواد شیمیایی نظیر آنزیم ها برای تجزیه بافت های مرده.
- دبریدمان اتولیتیک: بهره گیری از پانسمان های خاص که تجزیه طبیعی بافت های مرده را تسهیل می کنند.
3. کنترل عفونت
کنترل عفونت یکی از بخش های کلیدی درمان زخم های مزمن است که شامل موارد زیر می شود:
- آنتی بیوتیک ها: تجویز آنتی بیوتیک های موضعی یا سیستمیک بر اساس نتایج کشت میکروبی.
- پانسمان های آنتی باکتریال: پانسمان هایی که حاوی مواد ضد باکتری هستند.
4. استفاده از پانسمان های مناسب
انتخاب پانسمان مناسب برای زخم های مزمن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. انواع پانسمان ها عبارتند از:
- پانسمان های فومی: برای جذب ترشحات زخم.
- پانسمان های هیدروکلوئیدی: برای حفظ رطوبت مناسب زخم.
- پانسمان های آلژینات: مناسب برای زخم های با ترشح بالا.
5. مدیریت درد
مدیریت درد در بیماران مبتلا به زخم های مزمن بسیار مهم است. این مرحله شامل موارد زیر می شود:
- مسکن ها: داروهای ضد درد موضعی یا سیستمیک.
- روش های غیر دارویی: مانند تغییر وضعیت بیمار، استفاده از پانسمان های مخصوص و تکنیک های آرام سازی.
مراقبت های پس از درمان
1. مراقبت از پوست
تلاش برای حفظ بهداشت پوست و همچنین استفاده از محصولات مراقبتی ای که برای نوع پوست فرد مناسب هستند. همه این کارها برای جلوگیری از ایجاد زخم های جدید تر و همچنین باعث بهبود سریع تر زخم ها می شود.
2. جلوگیری از وارد شدن فشار بر روی زخم
استفاده از وسایل کمک کننده مناسب. این وسایل شامل بالش ها و محافظ های مناسب که برای جلوگیری از وارد شدن فشار مستقیم بر روی زخم طراحی شده اند.
3. پیگیری منظم با پزشک
باید فرد به طور منظم به پزشک مراجعه کرده و مورد معاینه قرار بگیرد تا در صورت لزوم در برنامه درمانی در نظر گرفه شده برای فرد تغییراتی انجام شود.
زخم های مزمن به توجه ویژه ای نیاز دارند و همچنین باید برای آنها درمان های دقیق و چند جانبه ای در نظر گرفت. این درمان ها به احتمال بسیار زیادی شامل ارزیابی دقیق از زخم، پاکسازی محل زخم، کنترل عفونت، استفاده از پانسمان های مناسب برای زخم و مدیریت درد می شود. وقتی بتوان این نکات را به طور دقیق رعایت کرد و همچنین بین بیمار و تیم پزشکی همکاری دو جانبه و درستی صورت بگیرد، فرد می تواند بهبود سریع تری را تجربه کرده و از عوارض جانبی اجتناب کند.